Η βρόμικη τριλογίας της Αβάνας του Γκουτιέρεζ

Αλλά σήμερα δεν είμαι πολύ εντάξει μέσα μου. Δεν μπορώ να γράψω. Απλώς επαναλαμβάνω μια φράση: «Αγαπώ τις ουλές, όχι τις πληγές«. Γιατί το επαναλαμβάνω αυτό σαν παρανοικός; «Αγαπώ τις ουλές, όχι τις πληγές«.

Ναι, λοιπόν, βρήκα μια τέτοια μέρα για να γράψω για ένα τέτοιο βιβλίο. Η Βρόμικη Τριλογία της Αβάνας του Πέδρο Χουάν Γκουτιέρεζ ξεκινάει με βροχή, εδώ πάλι μόλις κόπασε. Ας ξεκινήσουμε όμως, πριν φύγουν και οι τελευταίες σταγόνες απ τα φύλλα των δέντρων.

Για τον Πέδρο Χουάν έχουμε μιλήσει δύο φορές στο παρελθόν με τον Βασιλιά της Αβάνας και το Διάλογος με την Σκιά μου. Κουβανός, ανατρεπτικός, αιρετικός και ολίγον τι τρελός, αν και όλα αυτά συνοψίζονται απλά στο χαρακτηριστικό της καταγωγής του, γράφει για όσα οι άλλοι δεν τολμούν. Οι ήρωες του είναι οι γείτονες στα σολάρ, οι γνωστές που έτυχε να γίνουν κάτι παραπάνω από γνωστές και οι παιδικοί του φίλοι, ζώντες και απόντες. Ο Γκουτιέρεζ πιάνει την πένα του και δίνει φωνή σε κάθε αδύναμη κραυγή και το καταφέρνει τόσο καλά, ώστε τα βιβλία του να θεωρούνται απαγορευμένα στην ίδια του την πατρίδα.

Με την Σοβιετική Ένωση να έχει μόλις καταρρεύσει, η Κούβα κολυμπάει σε βάλτο, από τον οποίο ακόμα δεν έχει ολότελα αποτραβηχτεί. Η πείνα, η μιζέρια και το παραεμπόριο κυριαρχούν. Οι άνθρωποι βαδίζουν διαλυμένοι, ανήμποροι, σε έναν κόσμο που σαπίζει πιο γρήγορα και από τα παρακμάζοντα αποικιακά αρχοντικά. Η κυβέρνηση αδυνατεί να προλάβει τις ανάγκες του λαού της και κάνει τα στραβά μάτια στις καθημερινές αποδράσεις για Μαιάμι και τα παράνομα δούνε και λαβείν Κουβανών και παντός τύπου δολαρίου. Ακριβώς αυτή τη στιγμή, κάπου σε μια ταράτσα στη Μαλεκόν ο Πέδρο Χουάν, το alter ego του συγγραφέα, κάθεται και βλέπει τον τυφώνα να πλησιάζει. Άλλοτε σαν πρωταγωνιστής και άλλοτε σαν απλός παρατηρητής μιλάει για όλους και για όλα. Δεν χαρίζεται σε κανέναν και πρώτα από όλους πετροβολεί τον ίδιο του τον εαυτό. Έναν εαυτό χιλιοβασανισμένο και βουτηγμένο στην ηδονή και στα κύματα του Τροπικού, όπως και η ίδια η Κούβα.

Το βιβλίο αποτελείται από πολλά μικρά διηγήματα γραμμένα την δεκαετία του ’90 και είναι η πρώτη ολοκληρωμένη συγγραφική απόπειρα του Γκουτιέρεζ. Η γλώσσα είναι λιτή με πολλά στοιχεία των εκφράσεων του δρόμου, γεγονός που δυσκολεύει την μετάφραση του έργου. Παρόλα αυτά, η Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη τα καταφέρνει πολύ καλά, παραθέτοντας και αρκετές σημειώσεις γύρω από την θρησκεία, την γεωγραφία και τις συνήθειες των Κουβανών.

Για όσους αναρωτιούνται αν στο πρόσωπο του Γκουτιέρεζ θα βρουν τον δεύτερο Μπουκόβσκι, θα τους απογοητεύσω. Ναι μεν η γραφή μοιάζει, αλλά το άρωμα του Τροπικού και το πολιτικό Κατηγορώ, που δεν ακούγεται μα μονάχα εννοείται, δίνουν άλλη διάσταση στην Βρόμικη Τριλογία. Εν ολίγοις, δεν είναι ένα εύπεπτο βιβλίο. Είναι αιχμηρό και αιμοσταγές και εκεί συναντάται η γοητεία του. Το συστήνω σε όσους έχουν τα κότσια να το διαβάσουν. Και ναι, αυτό ήταν πρόκληση!